اثر مدیریت کم آبیاری بر توسعه ریشه و شاخص های رشد گیاه ذرت

هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر مدیریت کم آبیاری بر توسعه ریشه و اندام هوایی ذرت در مراحل مختلف رشد بود. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی کرت های خرد شده در زمان، با سه تکرار در سال 1389 روی گیاه ذرت (zea mays l.) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت گلدانی و با استفاده از 48 گلدان انجام شد. کم آبیاری بر اساس تامین بخشی از کمبود رطوبتی خاک (smd) انجام شد. چهار تیمار آبیاری شامل smd *00/1،smd * 85/0 ،smd * 70/0 و smd * 55/0 بودند، که در آنها تیمار smd *00/1 (آبیاری کامل) به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. پایش رطوبت گلدانها به وسیله چهار عدد تانسیومتر که در اعماق 15، 25، 35 و 50 سانتیمتری از سطح خاک گلدان شاهد نصب شده بود، کنترل می گردید. تیمارها هنگامی آبیاری شدند که حدود 50 درصد رطوبت موجود بین ظرفیت زراعی و آب قابل استخراج گیاه تخلیه شده باشد. اعمال تنش آبیاری از روز سی ام پس از کاشت پس از استقرار کامل گیاه صورت پذیرفت و تمام تیمارها همزمان آبیاری شدند. نمونه برداری از گیاه در مراحل 8-7 برگی، 12-13 برگی، تاسل دهی و شیری شدن دانه ها انجام شد. نمونه های گیاهی در دو قسمت اندام هوایی شامل سطح برگ، وزن خشک شاخه و ارتفاع گیاه و اندام زیرزمینی شامل وزن خشک ریشه، طول و مساحت ریشه مورد بررسی قرار گرفتند. صفات ریشه در دو قالب کل طول ریشه و چهار مقطع طولی ریشه شامل 0-20، 20-40، 40-60 و 60 سانتی متری طول ریشه تا انتهای آن بررسی شد. تجزیه و تحلیل های آماری به وسیله نرم افزار sas و مقایسه میانگین ها بر اساس روش دانکن در سطح 5 درصد انجام شد. در طول آزمایش به ترتیب 5/110، 1/97، 6/83 و 2/70 لیتر آب آبیاری برای تیمار آبیاری کامل و تیمارهای تنش آبی اعمال گردید. نتایج نشان داد بین تیمارآبیاری کامل و تیمار کم آبیاری شدید، تفاوت معنی داری بین تمامی صفات اندازه گیری شده، وجود داشت. کم آبیاری باعث گردید تا شاخص های اندام هوایی و ریشه گیاه با افزایش تنش، کاهش پیدا کنند. این کاهش در شرایط حداکثر تنش آبی در این تحقیق، به ترتیب 40، 24 و 20 درصد برای «وزن خشک شاخه»، «سطح برگ» و «ارتفاع گیاه» در اندام هوایی بدست آمد. کاهش صفات ریشه نیز در شرایط حداکثر تنش به ترتیب 34، 30 و 20 درصد برای «وزن خشک ریشه»، «سطح ریشه» و «طول ریشه» بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که تاثیر کم آبیاری در مقطع طولی 40-60 سانتیمتری برای تغییرات «طول و وزن خشک ریشه» و در مقطع طولی 60 سانتیمتری تا انتهای آن برای تغییرات «مساحت ریشه» معنی دار نشد. نسبت وزنی ریشه به شاخه در تیمار های کم آبیاری نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت، که دلیل آن کاهش شدید وزن اندام هوایی نسبت به اندام زیرزمینی تحت تاثیر کم آبیاری بود.